De geschiedenis van

Achlum

  Boerderij 21, Heeremastate

 

Opkomst en ûndergong fan in boerebedriuw ûnder Achlum De famylje Hibma, 1697 - 1824

 

It skriuwboek fan 'e famylje Hibma is in unyk dokumint. De boarne beskriuwt mear as hûndert jier skiednis fan in lânboubedriuw yn de buorskip Sopsum ûnder Achlum. It bedriuw bleau al dy jierren yn hannen fan deselde famylje. Meastentiids rint in boereboekhâlding net oer langer as ien generaasje.  
Yn 'e perioade 1697-1824 hawwe trije generaasjes Hibma it bedriuw mei wikseljend sukses laat. It skriuwboek lit ús de ûntjouwing fan it buorkjen op 'e pleats yn dy perioade sjen.   Sa kin neigien wurde wannear't en op hokker wize feroarings yn 'e bedriuwsfiering ta stân kamen. Boppedat jout it skriuwboek nijsgjirrige ynformaasje oer de finânsjes, it wurk op it bedriuw en oer de famylje Hibma.

      De besoarger fan 'e útjefte, Peter van der Meer, lit yn de ynlieding sjen hokker mooglikheden foar fierder ûndersyk oft dizze nijsgjirrige boarne te bieden hat.

 

Meer, P.L.G. van der, Opkomst en ûndergong fan in boerebedriuw ûnder Achlum. De famylje Hibma, 1697-1824.  Fryske Akademy Ljouwert 2001. Boarnerige nûmer 7. Akademy-nûmer 921. ISBN 90 6171 921 6. Mei register.  206 siden.  Priis € 18,50 / foar leden en stipers € 17.00.

 

Ynformaasje: S. Tijsma


Bywurke: 6-4-2004, Wieke Fennema.

Heeremastate is één van de meest bekend geworden boerderijen van Achlum, voornamelijk door de bewoners, de familie Hibma. De boerderij was kort daarvoor 71 pondemaat groot.

Op 31 maart 1700 trouwde Jan Wijbes, bij wie wij wat langer zullen stilstaan omdat het geslacht een handschrift van een boerenfamilie van 1697 - 1824 heeft nagelaten, waarvan het origi­neel zich in het rijksarchief te Leeuwarden bevindt.

Jan schrijft daarin: "Op 31 maart 1700 op de Paasdag of Paasmorgen getrouwd en zijn voor de middag getrouwd voor de gemeente der Mennonieten voorganger Reijse Johannes en des namiddags der gereformeerde in de kerk te Menaem (Menaldum). Ik oud 27 jaar en 8 maanden en Sijtske Gerbens 25 jaar en 7 maanden."

Zij kwamen te wonen op Heeremastate te Sopsum.

De boerderij staat in het stemregister van 1698 op naam van Schelte Wijbes, een broer van Jan Wijbes en curator over voogdij kinderen. Zij kwamen uit Uiaure, gemeente Westdongeradeel.

Aan het einde van zijn leven schrijft de zoon in het boek: Jan Wijbes dit vorenstaande geschreeven te hebbende, is na een lang quynende en uitteerende sijkte, somtijt met bloed­spuwen vermingt, in 't 61 ste jaar zijns ouderdom overleeden des nachts tussen 2 en derden maart omtrent 12 uur des jaars 1733".

Bij de bevolkingstelling van 1749 verbleven er 11 mensen op deze boerderij.

De zoon maakte het overlijden van zijn vader bekend en volgde hem op. Tevoren had hij de boerderij ernaast reeds gehuurd die geheel was verbouwd, zoals we hiervoor zagen. Intussen trouwde hij met Trijntje Jans. Zij werd 41 jaar oud en hij 72.

Het derde geslacht, weer een Jan Wijbes, die later de officiële achternaam Hibma aannam, kwam toen op de boerderij. Hij schreef daarover in het bedrijfsboek: "Anno 1775 bin ik Jan Wijbes in den egten staat getreeden met eenen Antie Sijbolts, dochter van Sijbolt Claases en Sijke Jacobs, huislieden tot Oosterlittens op Wammert en wij zijn daar in bevestigd op den 17 Desimber.

Ik doe oud zijnde 19 jaar en 7 maanden en 3 dagen en mijn wijf 20 jaar, 4 weeken en 5 dagen, zijn tot Achlum getrout door ds. Arnoldus van Loon".

En dan verder: "1776 in Siptember is ons een zoon geboren, dog aanstonds overleeden en tot Achlum begraaven. 1779 de 12 april is mijn wijf bevallen van 2 kinderen, zijnde een soon en een dogter, dog beiden dood en tot Achlum begraaven op het kerkhof" Eén zoon Sijbolt bleef in leven en vestigde zich te Sexbierum waar hij tot zijn dood is blijven wonen en aldaar ook begraven. Jan Wijbes overleed op 6 juni 1889 op de leeftijd van 34 jaar. De vrouw Antje Sijbolts nam de bedrijfsvoering van de boerderij over en verder ook het schrijven van het bedrijfsboek.

Zij bereikte de leeftijd van 69 jaar en is te Achlum begraven. Een dochter Sijke Jans Hibrna trouwde met Frans Popes Wijnia die op de boerderij Offenhuysensate hebben gewoond. De schoonzoon Frans Popes heeft bij het overlijden van  zijn schoonmoeder in 1824 het boek afgesloten.

Later komen we nog terug op datgene wat deze familie over Achlum en de omgeving heeft geschreven, waaruit wij een duidelijk beeld krijgen van het leven in Achlum.

     
Stemkohieren 1698 en 1728
Stemkohier 1698 Achlum (Franekeradeel)
Stem nr. 21, aantal stemmen: 1

Zakelijk gerechtigden:
Grytie (GRIETJE) Wybes (WIEBES), eigenaar voor 1/5
Jan Wybes (WIEBES), eigenaar voor 1/5
Schelte Wybes (WIEBES), voor zichzelf en als curator over
     zijn zuster Trijntie Wybes, eigenaar voor 1/5, en in
     kwaliteit 1/5
Wybe (WIEBE) Pyters (PIETERS) weduwe, uit naam van haar
     zoon, eigenaar voor 1/5
Trijntie (TRIJNTJE) Wybes (WIEBES), eigenaar voor 1/5
Opm. Curator: haar broer Schelte Wybes
Wybe (WIEBE) Claessen (KLASES), gebruiker

Bron: Stemkohieren 1698, gedrukt op last van de Staten van
Friesland
   

Stemkohieren 1698 en 1728

Stemkohier 1728 Achlum (Franekeradeel)
Stem nr. 21, aantal stemmen: 1

Zakelijk gerechtigden:
Jan Wybes (WIEBES), eigenaar en gebruiker

Bron: Stemkohieren 1728, gedrukt op last van de Staten van
Friesland (Leeuwarden 1730). Orig.: Toegang 5, inv. nr. 3288

   
     
     
   

< Terug naar overzicht Boerderijen

< Terug naar Inhoudsopgave

©Klaas van der Pol, Drachten 1987 - VanderVelde.Net